Ανανέωση 05.04.2022
Κυριάκος Α Δημητριάδης MD MSC
Ένας από τους πρώτους στόχους αποκατάστασης μετά από ολική αρθροπλαστική γόνατος είναι η ταχεία μετεγχειρητική κινητοποίηση. Για να επιτευχθεί αυτό ο στόχος
- Κατά την διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης γίνετε προσπάθεια, όσον το δυνατό μικρότερου τραύματος, καθόλου ή διατομής μικρού έσω τμήματος του τένοντα τετρακεφάλου.
- Χρήση εξατομικευμένων εμφυτευμάτων, σχεδιασμένων για ολική αρθροπλαστική γόνατος με τεχνική ελάχιστης παρεμβατικότητας.
- Η διεγχειρητική χρήση τρανεξαμικού οξέος και διαλυμμάτων αδρεναλίνης μειώνουν το μετεγχειρητικό αιμάτωμα
- Η διεγχειρητική χρήση τοπικού αναισθητικού, και ο νευρικός αποκλεισμός των αρθρικών κλάδων του γόνατος έχει σαν αποτέλεσμα μειωμένο μετεγχειρητικό πόνο.
- Δεν χρησιμοποιούνται σωλήνες παροχέτευσης, ουροκαθετήρες κτλ
- Συρραφή με ισχυρά ράμματα και ενδοδερμική συρραφή τραύματος
Η φόρτιση του χειρουργημένου άκρου είναι πλήρης, την ίδια ημέρα της επέμβασης συνήθως με βοήθημα ( περιπατητήρα Π )
Ενθαρρύνεται πάντα η άμεση κινητοποίηση σας, για την ταχύτερη ανεξαρτητοποίηση σας, αλλά και την βέλτιστη λειτουργία του οργανισμού.
Η διάρκεια της νοσηλείας είναι συνήθως από μία μέχρι και τρεις μέρες σε περιστατικά μεγάλης ηλικίας και με προβλήματα υγείας
Μια μικρή επιδείνωση αναμένεται την 7η με 10η μέρα λόγω του οιδήματος και στην συνέχεια αναμένεται βελτίωση.
Για πρόληψη της εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσεις προτείνετε όπως φοράτε αντιθρομβωτικές κάλτες για 14 ημέρες.
Θα πρέπει να λαμβάνετε σταθερή ώρα για 14 ημέρες αντιπηκτική αγωγή ( θα σας δωθεί συνανταγή είτε για χορηγούμενο υποδορίως clexene 40mg – σε υπέρβαρους 60mg ;h to g για το χορηγούμε από το στόμα xarelto 10mg)
Αλλαγή τραύματος γίνετε σε προγραμματισμένη επέσκεψη, μια εβδομάδα μετά την χειρουργική επέμβαση και στις 12-14 ημέρες. Στις 12-14 ημέρες αφαιρούνται τα επιθέματα και προτείνετε μετά το μπάνιο η χρήση του octenicept wound gel. Στις 3 εβδομάδες μπορείτε να ξεκινήσετε ελαφρύ μαζαζ στην ουλή με κάποια επουλωτική για ουλές κρέμα όπως η scarfix.
Φυσικοθεραπευτική αντιμετώπιση μετά από ολική αρθροπλαστική γόνατος
Η φυσικοθεραπεία ξεκινά άμεσα μετά το χειρουργείο.
Η πρώτη συνεδρία περιλαμβάνει απλές ασκήσεις που γίνονται στο κρεβάτι, το κάθισμά στο χείλος του κρεβατιού, καθώς και τη βάδιση με βοήθημα. Τις επόμενες ημέρες στόχος μας είναι η επανάκτηση του μυϊκού ελέγχου του κάτω άκρου, ώστε να βελτιωθεί ο τρόπος με τον οποίο γίνονται οι ασκήσεις, το κάθισμα στην καρέκλα, η βάδιση και η άνοδος/κάθοδος της σκάλας.
Αρχικά, ο πόνος και ο φόβος μπορεί να αναστείλουν την φυσιολογική βάδιση, αλλά με τη βοήθεια του φυσικοθεραπευτή, σύντομα αυτή θα αποκατασταθεί. Συνήθως, η χρήση του περιπατητήρα ή των δυο βακτηριών διαρκεί τις πρώτες 2 εβδομάδες μετά την επέμβαση και ακολουθεί η χρήση βοηθήματος ( μπαστούνι ) για περίπου άλλες 2 εβδομάδες. Η συνολική διάρκεια χρήσης βοηθημάτων μπορεί να είναι είτε μικρότερη είτε μεγαλύτερη, ανάλογα με τις δυνατότητες και την φυσική κατάσταση.
Πριν από την επέμβαση, είναι πολύ συνηθισμένο να εντοπίζεται βράχυνση των οπίσθιων μυών του μηρού, γεγονός που οδηγεί στην διαταραχή του προτύπου βάδισης. Το πόδι μαθαίνει να πατάει πρώτα με τα δάκτυλα και μετά με την πτέρνα, πρότυπο αντίστροφο του φυσιολογικού. Το σώμα σας όμως έχει προσαρμοστεί σε αυτή την αλλαγή και παρά την αποκατάσταση του γόνατος, ίσως να χρειαστείτε λίγες ημέρες μέχρι το γόνατο να τεντώσει πλήρως και να αποκατασταθεί το φυσιολογικό πρότυπο. Γι αυτό και ο φυσικοθεραπευτής εστιάζει την προσοχή του στη γρήγορη αποκατάσταση της έκτασης του γόνατος. Αυτό επιτυγχάνεται με την κινητοποίηση της επιγονατίδας για την αποφυγή συμφύσεων και την χαλάρωση – διάταση των οπίσθιων μυϊκών και θυλακικών στοιχείων.
Κατά την έξοδο σας από το νοσοκομείο η κάμψη του γόνατος πρέπει να είναι στις 90 μοίρες, ενώ σταδιακά μέχρι τις 6 εβδομάδες θα έχετε φτάσει τις στόχος είναι να φτάσετε τις 110 μοίρες. Οι τιμές αυτές εξαρτώνται και από την πρότερη κατάσταση του γόνατος (αν είχε μεγάλο περιορισμό στην κάμψη πριν την επέμβαση, η γωνία θα καθυστερήσει να αποκατασταθεί).
Φυσικοθεραπευτικές ασκήσεις
Οι ασκήσεις αυτές γίνονται τόσο στο προεγχειρητικό όσο και στο μετεγχειρητικό στάδιο. Συνιστάται το πρόγραμμα ασκήσεων να γίνεται 2-3 φορές την ημέρα. Μπορεί οι ασκήσεις αυτές να είναι αρχικά ελαφρώς επώδυνες, αλλά να θυμάστε πως θα επιταχύνουν την αποκατάστασή σας και θα ελαχιστοποιήσουν τον πόνο. Αν δεν είστε σε θέση να εκτελέσετε τις ασκήσεις αυτές εξαιτίας του πόνου, μην τις συνεχίζετε.
Άσκηση μυϊκής αντλίας: κινήστε την ποδοκνημική και τα δάκτυλα πάνω κάτω. Η άσκηση αυτή βοηθάει την κυκλοφορία του αίματος και στην αποσυμφόρηση του οιδήματος στην γάμπα. Σε συνδυασμό με την χρήση των ορθοπαιδικών καλτσών και της φαρμακευτικής αντιπηκτικής αγωγής μειώνει την πιθανότητα θρόμβωσης. Επαναλάβετε 100 φορές την ημέρα.
Ασκήσεις μυικής αντλίας
Ισομετρική άσκηση τετρακεφάλου: ξαπλωμένος ανάσκελα με τα πόδια σας τεντωμένα και ένα ρολό πετσέτας κάτω από το γόνατο του χειρουργημένου γόνατος, πιέστε με το γόνατο την πετσέτα προς τα κάτω, σφίγγοντας το μυ του μηρού. Η άσκηση αυτή θα σας βοηθήσει στο να μειωθεί αισθητά το οίδημα του γόνατος. Κρατήστε μετρώντας έως το 5 και χαλαρώστε. Επαναλάβετε 100 φορές την ημέρα.
Ισομετρική άσκηση γλουτιαίων: ξαπλωμένος ανάσκελα, καθιστός ή όρθιος, σφίγγετε τους μύες τους μύες των γλουτών. Κρατήστε μετρώντας έως το 5 και χαλαρώστε. Επαναλάβετε 100 φορές την ημέρα.
Ισομετρική άσκηση γλουτιαίων
Παθητική έκταση γόνατος: Σε ύπτια θέση τοποθετείτε ένα ρολό πετσέτας κάτω από την φτέρνα, έτσι ώστε το γόνατο να βρίσκεται στον αέρα, σχηματίζοντας μια γέφυρα. Μπορείτε να ενισχύσετε την διάταση πιέζοντας ελαφρά το γόνατό προς τα κάτω. Η διάταση αυτή πιθανά να είναι επώδυνη αν οι οπίσθιοι μύες του μηρού έχουν βραχυνθεί, αλλά ημέρα με την ημέρα το γόνατο θα τεντώσει και η διάταση θα γίνεται ανώδυνα. Διατηρείτε την θέση αυτή όσο το δυνατόν περισσότερο κατά τη διάρκεια της κατάκλιση στο κρεβάτι.
Παθητική έκταση του γόνατος
΄Ασκηση τριπλής κάμψης: Σε ύπτια θέση λυγίζετε σιγα-σιγά το χειρουργημένο πόδι γλιστρώντας την πτέρνα πάνω στο κρεβάτι και επαναφέρετε. Η γωνία του ισχίου δεν πρέπει να ξεπερνάει τις 90μοίρες. Επαναλάβετε 3σετ των 10 επαναλήψεων.
΄Ασκηση τριπλής κάμψης
Υποβοηθούμενη κάμψη γόνατος: Σε ύπτια θέση, τοποθετείτε μια διπλωμένη πετσέτα στο πρόσθιο μέρος του αστραγάλου του χειρουργημένου γόνατος. Λυγίζετε όσο μπορείτε το γόνατό σας και ύστερα εφαρμόζετε ήπια πίεση μέσω της πετσέτας για να αυξήσετε την κάμψη του γόνατος τραβώντας το. Μένετε στην θέση αυτή για 5’’. Επαναλάβετε 3 σετ των 10 επαναλήψεων
΄Εκταση γόνατος μικρού εύρους: Σε ύπτια θέση και με ένα μαξιλάρι κάτω από το γόνατο του χειρουργημένου ποδιού, τεντώνετε το γόνατο. Μην σηκώνεται το γόνατο από το μαξιλάρι. Επαναλάβετε 3 σετ των 10 επαναλήψεων.
΄Εκταση γόνατος μικρού εύρους
Απαγωγή και προσαγωγή ισχίου: Σε ύπτια θέση στο κρεβάτι και με τα πόδια τεντωμένα, ανοίγουμε το ισχίο προς τα έξω και επιστρέψτε στην αρχική θέση. Επαναλάβετε 3 σετ των 10 επαναλήψεων.
Έκταση γόνατος: καθιστός στο κρεβάτι ή στην καρέκλα με το πόδι να κρέμεται κάτω, τεντώνετε το γόνατο. Μην σηκώνετε το γόνατο ή τον μηρό από το κρεβάτι. Επαναλάβετε 3 σετ των 10 επαναλήψεων.
Έκταση γόνατος
Παθητική κάμψη γόνατος: καθιστός στο κρεβάτι ή στην καρέκλα τοποθετείτε το μη χειρουργημένο πάνω από το χειρουργημένο και με ήπιους χειρισμούς προσπαθείτε να το κλείσετε σπρώχνοντάς το πίσω. Προτείνεται η θέση αυτή που εκτελείτε την διάταση να είναι σταθερή κάθε ημέρα, ώστε να μπορείτε ο ίδιος να παρακολουθείτε την πρόοδό του. Επαναλάβετε 3 φορές από 30’’.
Άρση τεντωμένου σκέλους: ξαπλωμένος στο κρεβάτι, με το γόνατο του μη-χειρουργημένου ποδιού λυγισμένο ώστε το πέλμα να ακουμπάει στο κρεβάτι, σφίγγετε το γόνατο του χειρουργημένου ποδιού και σηκώστε όλο το πόδι τεντωμένο ψηλά. Επαναλάβετε 3 σετ των 10 επαναλήψεων.
΄Αρση λεκάνης: ξαπλωμένος στο κρεβάτι, λυγίζετε και τα δύο γόνατα ώστε τα πέλματα να ακουμπούν στο κρεβάτι, και σηκώνεται την λεκάνη σας ψηλά σφίγγοντας τους γλουτούς. Μπορείτε να βοηθήσετε το σώμα σας πιέζοντας τους αγκώνες πάνω στο κρεβάτι. Επαναλάβετε 3 σετ των 10 επαναλήψεων.
Push-up στην καρέκλα: καθισμένος σε μια καρέκλα με χέρια, ξεκολλήστε τους γλουτούς σας από την καρέκλα χρησιμοποιώντας τα χέρια σας (τεντώνοντας δηλ. τους αγκώνες σας). Ξεκινήστε με μικρή βοήθεια σπρώχνοντας ελαφριά με τα πόδια σας, ενώ σταδιακά όλο το βάρος το παίρνουν τα χέρια σας.
Κάμψη γόνατος από όρθια θέση: Σε όρθια θέση με την βοήθεια του περιπατήτηρα, ενός πάγκου ή των βακτηριών, σηκώνετε τον μηρό σας και λυγίζετε το γόνατό σας όσο περισσότερο μπορείτε. Κρατήστε το στην θέση αυτή για 5’’-10’’. Ύστερα τεντώνετε το γόνατος σα, ακουμπώντας το έδαφος πρώτα με την πτέρνα σας.
Στο σπίτι συνεχίζετε τις παραπάνω ασκήσεις σταδιακά με μεγαλύτερη συχνότητα και αντίσταση. Προσθέτετε ασκήσεις ισορροπίας και ιδιοδεκτικότητας (όπως, μονοποδική στήριξη, βάδιση στις μύτες, στις πτέρνες κ.α.), καθώς και στατικό ποδήλατο.
Στατικό ποδήλατο: Προοδευτικά επιτρέπεται να ξεκινήσετε να γυμνάζεστε σε στατικό ποδήλατο αρχικά χωρίς αντίσταση. Μπορείτε να ξεκινήσετε εκτελώντας μικρά ημικύκλια με το χειρουργημένο μέλος προς τα κάτω. Σιγά-σιγά φέρνετε το πετάλι προς τα πάνω υποβοηθούμενο από το μη-χειρουργημένο, ώστε το χειρουργημένο γόνατο να κάνει κάμψη. Σταδιακά διαγράψτε έναν πλήρη κύκλο. Σιγουρευτείτε ότι το μέγεθος της κίνησης, όπως και του χρόνου που ξοδεύετε στο ποδήλατο ξεκινάει από χαμηλό επίπεδο και αυξάνεται αργά. Παρακολουθήστε στενά τον πόνο και το οίδημα και χαλαρώστε αν παρατηρείστε αύξηση αυτών.
Πάντα μετά τις ασκήσεις και όποτε πονάτε τοποθετείτε ψυχρό επίθεμα (παγάκια σε σακούλα, παγοκύστη) για 10’–15’.
Αναπνευστικές ασκήσεις
Μετά την λήψη αναισθησίας, είναι πολύ σημαντική η εκτέλεση αναπνευστικών ασκήσεων. Εκτός από τις ήρεμες και βαθιές αναπνοές,
΄Εξοδος από το νοσοκομείο
Οι περισσότεροι ασθενείς είναι σε θέση να επιστρέψουν σπίτι τους με τη χρήση αυτοκινήτου
Καθημερινές δραστηριότητες
Βάδιση
Μην φοβάστε να ρίξετε το βάρος σας πάνω στο χειρουργημένο πόδι, εκτός αν έχετε διαφορετική εντολή από τον ιατρό σας. Σταθείτε με όρθια την πλάτη σας και ξεκινήστε να βαδίζετε με τον περιπατητήρα ή τις βακτηρίες με ίσο μήκος βήματος, φέρνοντας σε επαφή με το έδαφος πρώτα την πτέρνα και ύστερα τα δάκτυλα του ποδιού σας. Το βήμα σας δεν πρέπει να ξεπερνάει το βοήθημα το οποίο χρησιμοποιείτε. Δεν γέρνουμε πάνω στο βοήθημα. Η σωστή σειρά είναι η εξής:
΄Εμπροσθεν κίνηση
· Περιπατητήρας ή βακτηρίες
· Χειρουργημένο πόδι
· Μη χειρουργημένο πόδι
Όπισθεν κίνηση
· Μη χειρουργημένο πόδι
· Χειρουργημένο πόδι
· Περιπατητήρας ή βακτηρίες
Προοδευτικά χρησιμοποιείτε την μια βακτηρία κρατώντας την από την μη-χειρουργημένη πλευρά. Ξεκινάτε με την βακτηρία, ακολουθεί το χειρουργημένο και ύστερα το μη χειρουργημένο.
Μην ξεχνάτε πως η βάδιση αποτελεί την ιδανικότερη άσκηση για την επέμβαση που έχετε κάνει. Δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο πρωτόκολλο βάδισης. Ξεκινήστε με συχνές και σύντομες βόλτες, τις οποίες θα αυξήσετε καθώς βελτιώνεται και η αντοχή σας. Είναι πολύ σημαντικό να μην ξεπερνάτε τα όριά σας. Αν παρατηρείστε αυξημένη ευαισθησία, πόνο ή πρήξιμο στην περιοχή του γόνατος, μειώστε την δραστηριότητά σας, τοποθετείστε πάγο και ξαπλώστε τοποθετώντας το πόδι πάνω σε μαξιλάρι. Αν ο πόνος επιμένει, επικοινωνήστε με τον ιατρό σας.
Μετακινήσεις στο κρεβάτι
Κατεβαίνοντας από το κρεβάτι
Λυγίστε το μη-χειρουργημένο πόδι και ανασηκώνοντας την λεκάνη σας φέρτε το σώμα σας στο χείλος του κρεβατιού. Μετακινήστε τον σώμα σας προς την άλλη πλευρά και κατεβάστε το μη-χειρουργημένο πόδι σας κάτω από το κρεβάτι. Σπρώξτε με τα χέρια σας το στρώμα και ωθήστε το σώμα σας να σηκωθεί φέρνοντας το χειρουργημένο πόδι σας κάτω από το κρεβάτι. Χρησιμοποιήστε τα χέρια σας για να φέρετε τα πόδια σας στην ευθεία.
Ανεβαίνοντας στο κρεβάτι
Κάθεστε στο χείλος του κρεβατιού. Τοποθετήστε τα χέρια σας πίσω από την λεκάνη και τραβήξτε το σώμα σας μέσα. Γείρετε σιγα-σιγά το σώμα σας πίσω, φέρνοντας το χειρουργημένο πόδι πάνω στο κρεβάτι. Φέρνετε και το μη-χειρουργημένο πάνω στο κρεβάτι και βοηθήστε το σώμα σας να πάρει την σωστή θέση. Αν δεν μπορείτε να ανεβάσετε το πόδι σας πάνω στο κρεβάτι, το υποβοηθάτε με το μη χειρουργημένο.
΄Υπνος
Μπορείτε να κοιμηθείτε σε όποια θέση προτιμάτε. Συνιστάται τις πρώτες μέρες να επιλέγετε την πλάγια θέση με το χειρουργημένο πόδι από πάνω και με μαξιλάρι ανάμεσα στα πόδια σας.
Σκαλιά
Όταν ανεβαίνετε τα σκαλιά, να θυμάστε πάντα πως ανεβαίνει πρώτο το μη-χειρουργημένο πόδι. Όταν κατεβαίνετε, βάζετε πρώτο το χειρουργημένο. Κρατάτε πάντα την κουπαστή από τη μια πλευρά και την βακτηρία από την άλλη.
Κάθισμα
Όταν κάθεστε στην καρέκλα, στο κρεβάτι ή στην τουαλέτα πλησιάστε στο χείλος της καρέκλας ώστε να το ακουμπήσετε με το πίσω μέρος των ποδιών σας. Βάλτε τα χέρια σας πάνω στα χέρια της πολυθρόνας, στηριχτείτε και καθίστε αφήνοντας το σώμα σας αργά, έχοντας τεντωμένο το χειρουργημένο σας πόδι για να μη νιώσετε ενόχληση. Αντιστρόφως σηκώνεστε. Συνιστάται η αλλαγή θέσης κάθε 30’ αφού προηγηθεί περπάτημα, προκειμένου να αποφευχθεί οίδημα στα σκέλη. Στην τουαλέτα χρησιμοποιείτε το ανυψωτικό κάθισμα τουαλέτας αν εντοπίζεται πρόβλημα στην κάμψη του γόνατος και η τουαλέτα είναι πολύ χαμηλή.
Αυτοκίνητο
Στο αυτοκίνητο κάθεστε στην θέση του συνοδηγού. Το κάθισμα είναι τραβηγμένο όσο το δυνατόν πιο πίσω για να σας αφήσει μεγάλο χώρο για το πόδι. Προσεγγίστε το κάθισμα με τις βακτηρίες ή τον περιπατητήρα και καθίστε αφήνοντας τα πόδια σας έξω. Τραβηχτείτε λίγο πιο πίσω και φέρτε και τα δυο σας πόδια ταυτόχρονα μέσα. Βγαίνετε ακολουθώντας την αντίστροφη διαδικασία. Δεν επιτρέπεται να οδηγήσετε έως την 4η εβδομάδα.
Ντύσιμο
Όταν ντύνεστε, είναι πιο εύκολο να φοράτε το ρούχο πρώτα από την χειρουργημένη πλευρά. Ξεντυθείτε αντίστροφα, βγάζοντας πρώτα το ρούχο σας από τη μη-χειρουργημένη πλευρά.
Μπάνιο
Το μπάνιο επιτρέπεται συνήθως στις 5-7 ημέρες μετεγχειρητικά με την χρήση ειδικού επιθέματος. Το επίθεμα αυτό αφαιρείτε στις 12 ημέρες. Στην συνέχεια μέχρι και την τρίτη εβδομάδα χρησιμοποιούμε μετά το μπάνιο το octenicept wound gel. Ιδανική είναι η χρήση ντουζιέρας. Μετά τις 6 εβδομάδες και εφόσον διαθέτετε καλή ισορροπία θα μπορείτε να εισέρχεστε στην μπανιέρα..
Πισίνα ή θάλασσα
Οι ασκήσεις μέσα στο νερό είναι η ιδανική μορφή άσκησης και επιτρέπεται συνήθως μετά τις 3 εβδομάδες. Ξεκινήστε με ασκήσεις που θα διαρκούν αρχικά 10’ – 15’, ύστερα από συνεννόηση με τον φυσικοθεραπευτή σας.
Τι πρέπει να αποφύγετε μετά από την χειρουργική επέμβαση ολικής αρθροπλαστική γόνατος
· Μην τοποθετείτε μαξιλάρι κάτω από το γόνατό σας και γενικώς μην διατηρείτε το γόνατο σας σε θέση κάμψης για μακρό χρονικό διάστημα όταν είστε στο κρεβάτι.
· Μην οδηγείτε χωρίς την άδεια του ιατρού σας.
· Μην διακινδυνεύετε να περπατάτε σε ολισθηρές επιφάνειες (χιόνι, πάγος) ή σε διαδρομές με εμπόδια (ανώμαλο έδαφος, μικροέπιπλα, χαλιά, κατοικίδια ζώα, μωρά).
· Μην αυξάνετε τον αριθμό των ασκήσεων χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του φυσικοθεραπευτή και μη συνεχίζεται την άσκηση όταν εμφανίζονται συμπτώματα πόνου, έντονης κόπωσης και πρηξίματος. Θυμηθείτε ότι φυσιολογικά η κόπωση και πόνος μετά την άσκηση πρέπει να διαρκούν γύρω στη 1 ώρα. Νυκτερινές ενοχλήσεις ή ενοχλήσεις μεγαλύτερης διάρκειας δηλώνουν έντονη κόπωση.
· Μην μεταβαίνετε από τον περιπατητήρα ή τις 2 βακτηρίες στην χρήση μιας βακτηρίας αν δεν έχετε την απαραίτητη δύναμη και ισορροπία.
Για να λάβετε τα μέγιστα δυνατά αποτελέσματα από μια αρθροπλαστική γόνατος, πρέπει να συνειδητοποιήσετε ότι η ολική αρθροπλαστική γόνατος αποτελεί υποκατάστατο της άρθρωσης, και δεν είναι ολοκληρωτικά ένα φυσιολογικό γόνατο. Για αυτό και μπορεί να μην αντέξει πολύ έντονες αθλητικές δραστηριότητες, όπως μια φυσιολογική άρθρωση.
